Een begroting is natuurlijk altijd een stuk vol aannames, zeker in tijden van bezuinigingen. Een ritueel waarbinnen politieke ambities de boventoon voeren. Getallen komen – althans voor het publiek – nauwelijks zichtbaar aan de orde. We zijn als burger als bij voorbaad berustend bij het woord ‘bezuinigingen’. Wanneer heeft u voor het laatst gehoord dat er geld over was en dat kosten voor u omlaag konden?
Door Peter Luit, voorzitter bestuur
Natuurlijk is het zo dat voordat je over cijfers kan gaan beginnen, elk jaar opnieuw weer zou moeten bekijken welke producten en diensten je wel en welke je niet aan de burger aanbiedt. Sommige producten of diensten hebben vanuit een gemeente nu eenmaal een monopolie positie, zoals de aanvraag van een paspoort, dus een afdeling burgerzaken is een primaire noodzaak. Natuurlijk kan het allemaal stukken eenvoudiger dor het proces te voorzien van klantvriendelijke digitale services, waarop de klant kan aangeven op welke wijze hij of zij geholpen zou willen worden. En natuurlijk kan je dan bepalen in hoeverre je verschillende varianten van dienstverlening in stand moet en kunt houden.
Taken die niet primair zijn, of niet meer zijn door veranderend inzicht, kunnen – met een controle – of worden uitbesteed, of volledig aan de marktwerking worden overgelaten. Vervolgens bepaald je nauwkeurig hoe dat soort afspraken in de begroting en later ook in de werkelijk behaald resultaten moeten worden verwerkt. In het vakjargon noemt men dat de ‘kerntaken discussie’. Wanneer moet je die dan doen? Voor of na de begroting? Wanneer het 5 voor 12 is? Of regelmatig de ingenomen uitgangspunten toetsen met al dan niet veranderende omstandigheden? Ik zou kiezen voor het laatste. In een bedrijf doet men niet anders, keer op keer wordt afgewogen of een dienst of een product nog voldoet aan de marktvraag, of de kosten nog opwegen tegen de opbrengsten en of er nog groei in de afzet te verwachten is.
De resultaten zie je dagelijks in je – geautomatiseerde – boekhouding en je ziet op welke diensten of producten je winst of verlies maakt en je stuurt bijna dagelijks bij. Hoe zou het zijn als de gemeenteraad de hoofdcijfers – inkomsten en uitgaven – voor – laten we zeggen – zo een 10 kerntaken on-line zouden kunnen inzien? Dus één schermpje met 20 cijfers, voorzien van een mogelijke tijdlijn om het verloop te zien. Wenselijk? Het is voor mij nog maar de vraag in hoeverre een gemiddeld raadslid echte interesse heeft in het werkelijke verloop van de cijfers. Een begrotingsritueel is vooral een politieke stoelendans om de ver weg gestopte cijfers heen. Erg? Ach, zoals ik al aangaf is het een stuk met aannames. Zodra deze zijn ‘aangenomen’ is er weer wat rust totdat er op een zeker moment weer jaarcijfers komen, die door de raad goedgekeurd moeten worden. Ja, dan komen bij punten van kritiek, natuurlijk wel de verantwoordelijkheden terug: ‘De raad heeft de begroting goedgekeurd en de behaalde cijfers zijn conform het uitgevoerde beleid in opdracht van de raad’. En klaar ben je als wethouder.
Dus ja, dat stuk met aannames legt wel degelijk een verantwoording naar de toekomst neer. De raad wordt nu jaarlijks geconfronteerd met enorme stapels papier, met veel cijfers en dito toelichtingen. De bedankjes richting de ambtenaren – die gewoon hun werk doen – vliegen je tijdens de behandeling om de oren. Maar het stuk is te complex, het is echt teveel! Kan dat niet anders? Per kerntaak – die moet je dan wel op een rij hebben – 1 A4-tje met de in- en uitgaande cijfers en op de achterzijde een leesbare toelichting. Volgens mij kan dat. Natuurlijk worden er in ons hele leven te vaak besluiten genomen op basis van te weinig gegevens, maar besluiteloosheid op basis van teveel gegevens is minstens net zo erg.
Als die 10 dubbelzijdig geprinte velletjes A4 als begroting later naast tien soortgelijke velletjes met de werkelijke cijfers kunnen worden aangehouden, dan is het niet alleen voor de gemeenteraad, maar ook voor de gemiddelde burger duidelijk wat er met haar of zijn geld is gebeurd. Geen losse interpretaties van raadsleden, wethouders, ambtenaren of de media, gewoon in heldere taal een stukje duidelijkheid verschaffen. Zo moeilijk kan dat toch niet zijn. Zullen we dat volgend jaar om deze tijd eens proberen?
Geef een reactie