Vorig jaar rondom deze tijd trad ik aan als kersverse voorzitter van Velsen Lokaal. Met slechts beperkte politieke ervaring ging ik me – op afstand – inleven in de politieke verhoudingen en systemen. Een jaar verder vind ik het voorzitterschap bijzonder leuk, vooral de afstand die ik voortdurend tracht te bewaren ten opzichte van de inhoudelijke politiek, biedt mij de mogelijkheid het ‘geheel’ wat objectiever te aanschouwen. En dat wil ik voorlopig zo houden.

• Stem mee (zie rechterkolom): geef uw oordeel over de duidelijkheid van het politieke overleg- en besluitsysteem

 

Toch doet die afstand niets af aan het feit dat ik geschrokken ben van ogenschijnlijk geaccepteerde systemen van overleg en communicatie. Het politieke systeem is ongelooflijk complex gemaakt. Behendig spelen met de vorm waarin processen plaatsvinden, levert vaak meer op dan op inhoudelijke argumenten een ‘gewoon’ gesprek met elkaar aangaan. Vooral dat ‘gewone’ en vooral ook openbare gesprek lijkt nauwelijks meer mogelijk te zijn. Alles moet passen in de ‘harnas’ structuur die mensen met elkaar hebben bedacht. Door die enorme complexiteit – waarvan ik het één en ander op deze website heb trachten uit te leggen – wordt vaak voorbij gegaan aan de communicatie met de burger, de voortdurend betalende aandeelhouder van de gemeente.

Belangrijke en vooral langdurende dossiers worden naarmate de tijd verstrekt, troebel. Niet alleen voor de politiek betrokkenen, maar vooral ook voor diegenen die de gevolgen van uiteindelijke besluiten ervaren. Communicatief heeft het Plein ’45 dat niet voldoende door. Uiteindelijk hoort alles wat aan het Plein ’45 gebeurt een voortdurend ‘uitgeefproces’ te zijn van relevante informatie voor burgers, bedrijven en organisaties. De media probeert het gebrek aan dat principe op te vangen door zaken te vertalen.

Als voorzitter zie ik dat alle partijen zich een weg proberen te vinden in enerzijds het systeem en anderzijds – wellicht nog belangrijker – in de machtsverhoudingen binnen dat systeem. De onbedoelde polarisatie tussen raad, B&W en ambtenaren is niet het gevolg van de complexiteit van de inhoud, maar vooral van de complexiteit van het systeem. Kan het dan anders? Die vraag stel ik me vaak. De raad met 33 zetels is de baas, ik hoor Franc Weerwind vaak zeggen: ‘U bent het hoogste orgaan’. De wethouders nemen de opdrachten aan die de raad voor hen componeert, de ambtenaren voeren de opdrachten vervolgens inhoudelijk uit en rapporteren via de omgekeerde weg weer terug aan de raad.

Dat is mooi gezegd. Maar die raad is geen democratisch orgaan, immers de raad vertegenwoordigt in meerderheid altijd de coalitie waarin de wethouders zijn vertegenwoordigd. De oppositie staat puur getalsmatig altijd op achterstand. De raad is op voorhand dus niet automatisch een democratisch en/of samenwerkend orgaan, de politieke verhoudingen bepalen primair het spel, de inhoud volgt op afstand.

Als voorzitter schuif ik regelmatig aan bij alle mogelijke diverse vormen van openbaar ‘overleg’ aan het Plein ’45. Alleen al die vormen en de daaraan gekoppelde namen werpen de vraag op of het rollenspel aan het Plein ’45 per keer in de verschillende zaaltjes wel zo duidelijk is voor de gemiddelde burger. Volgens mij niet. Leg het de burger maar eens uit: raadsplein, raadscarrousel en raadsvergadering. Als je dan een stapje verder kijkt, moet je de burger ook nog duidelijk maken wat het presidium is en de agenda commissie. Volgens mij ben je de meerderheid van de burgers, maar ook bedrijven en organisaties al kwijt.

Ik zou als voorzitter van Velsen Lokaal graag met de andere voorzitters van andere politieke partijen eens van gedachten wisselen in hoeverre zij vinden welke waarde wij met z’n allen vertegenwoordigen daar waar het gaat om de communicatie richting de burger. Want zoals het nu is, is voor de gemiddelde burger echt niet meer te volgen. En uiteindelijk laten we die vaak niets vermoedende burger wel de verantwoordelijkheid nemen voor een keuze waaraan ze 4 jaar vastzitten. Ik kijk uit naar de reacties van alle andere voorzitters.